INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu
 Józef Śmidowicz (Smidowicz)      Józef Śmidowicz, wizerunek na podstawie fotografii z 1939 roku (TŚ).

Józef Śmidowicz (Smidowicz)  

 
 
1888-09-02 - 1962-06-10
 
Biogram został opublikowany w LI tomie Polskiego Słownika Biograficznego w latach 2016-2017.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Śmidowicz (Smidowicz) Józef (1888—1962), pianista, pedagog.

Ur. 2 IX w Żytomierzu, był synem Edwarda Norberta (1856—1926), pianisty, od ok. r. 1890 nauczyciela w szkole muzycznej w Rostowie nad Donem, a w czasie pierwszej wojny światowej nauczyciela w szkole muzycznej Tow. Muzycznego im. Fryderyka Chopina w Łodzi (od r. 1916 był jej dyrektorem), oraz Franciszki Klaudii z Trzecieskich (1862—1946), córki Marcina Leopolda Trzecieskiego i Anieli z baronów Bülow-Gorow. Miał cztery siostry: Marię, zamężną Kuzniecową, mieszkającą w Moskwie, Jadwigę, zamężną Komorowską, Helenę, zamężną Łazarew, i Anielę, zamężną Frejdlich.

Pierwsze lekcje gry na fortepianie pobierał Ś. u ojca. Jako «cudowne dziecko» wystąpił w r. 1898 w Kisłowodsku, wykonując „I Koncert C-dur” L. van Beethovena. Od r. 1900 w Rostowie kontynuował naukę gry na fortepianie u Władysława Sayer-Waszkiewicza. Po wybuchu rewolucji 1905 r. wyjechał do Warszawy i t.r. w Inst. Muzycznym podjął studia w klasie fortepianu pod kierunkiem Aleksandra Michałowskiego; teorii muzyki uczył się u Marka Zawirskiego, a kontrapunktu u Zygmunta Noskowskiego. Dn. 19 IV 1909 zadebiutował w Filharmonii Warszawskiej, wykonując m.in. „Koncert Es-dur” F. Liszta pod batutą Noskowskiego. W sierpniu 1910 wziął udział w V Międzynarodowym Konkursie Pianistycznym im. Antona Rubinsteina w Petersburgu (znalazł się w finale razem z Arturem Rubinsteinem). W Warszawie zwrócił na siebie uwagę kolejnymi koncertami w Filharmonii, m.in. po wykonaniu w lutym 1911 „Rapsodii hiszpańskiej” Liszta (w orkiestracji F. Busoniego) pod dyrekcją Grzegorza Fitelberga pisał o nim pochlebnie Piotr Rytel („Scena i Sztuka” 1911 nr 8). Jeszcze jako student został Ś. w r. 1912 nauczycielem fortepianu w prywatnej Szkole Muzycznej Jakuba Winieckiego w Łodzi; w tamtejszej Filharmonii wystąpił 8 XII t.r. z „Koncertem f-moll” Chopina. W r. 1913 uzyskał dyplom Inst. Muzycznego.

W czasie pierwszej wojny światowej występował Ś. wielokrotnie w Warszawie i Łodzi, a także w Rosji, gdzie dawał koncerty na rzecz uciekinierów z Polski. W l. 1916—18 był nauczycielem muzyki w Taganrogu. Jesienią 1918 wrócił do kraju i 21 X t.r. w sali kameralnej Hermana i Grossmanna w Warszawie wykonał z Łódzką Orkiestrą Symfoniczną „Koncert B-dur” Sergiusza Bortkiewicza, uzyskując pochwały recenzentów (F. Szopskiego i M. Skolimowskiego). Osiadł w Warszawie, gdzie objął stanowisko profesora wyższego kursu fortepianu w szkole muzycznej przy Warszawskim Tow. Muzycznym (od r. 1919 Wyższa Szkoła Muzyczna im. Chopina). Od r. 1922 należał do Polskiego Stow. Muzyków Pedagogów. Jego uczniami byli m.in. Witold Lutosławski (prywatnie, w l. 1924—5), Władysław Szpilman (1926—30) i Leon Boruński (1928—32). Występował z koncertami i recitalami w wielu miastach polskich, m.in. w r. 1924 w Filharmonii w Łodzi z „Koncertem d-moll” J. Brahmsa. Po powstaniu Polskiego Radia (PR) współpracował od r. 1925 z jego redakcją muzyczną. W r. 1927 wszedł do zarządu Warszawskiego Tow. Muzycznego oraz został jurorem I Międzynarodowego Konkursu Pianistycznego im. Chopina w Warszawie. W maju 1933 wystąpił na scenie Opery Warszawskiej, wykonując „Nokturn cis-moll” w operze „Chopin” G. Oreficego. Jako pierwszy polski pianista wykonał „Koncert D-dur” na lewą rękę M. Ravela. W r. 1932 był ponownie jurorem Konkursu Chopinowskiego (jednym z laureatów został jego uczeń, Boruński); funkcję jurora sprawował też w konkursie w r. 1937. Z dyrektorem Wyższej Szkoły Muzycznej Adamem Wieniawskim należał do twórców w r. 1934 Inst. Chopina. Z okazji 86. rocznicy śmierci kompozytora wystąpił 17 X r.n. w Sali im. Mieczysława Karłowicza ze śpiewaczką Wandą Wermińską w koncercie inaugurującym sezon muzyczny w Warszawie. W cyklu „Koncertów PR” zaprezentował w czerwcu 1939 na Wawelu „II Koncert c-moll” Henryka Melcera i „Koncert As-dur” Aleksandra Zarzyckiego. Latem t.r. jego wykonania utworów Chopina w PR były transmitowane przez jedną z rozgłośni amerykańskich.

W czasie okupacji niemieckiej Ś. nadal pracował w Wyższej Szkole Muzycznej, przekształconej w r. 1940 w przeznaczoną dla dzieci Die Warschauer F. Chopin Musikschule. Gdy jej dotychczasowy dyrektor, Wieniawski, musiał się ukrywać, objął w r. 1941 jego stanowisko i sprawował je do zamknięcia szkoły w r.n. Potem kierował szkołą w konspiracji, udzielając także korepetycji oraz dając koncerty i recitale w domach prywatnych, w cukierni Lardellego i kawiarni Bolesława Woytowicza. Obok dyrygenta Adama Dołżyckiego i skrzypka Wacława Niemczyka występował również w koncertach organizowanych przez władze okupacyjne, a bojkotowanych przez Polaków, m.in. w Teatrze m. Warszawy wykonał 27 IV t.r. „Koncert e-moll” Chopina, 18 V „Koncert a-moll” R. Schumanna, a 12 IV 1942 „Koncertstück f-moll” K. M. Webera. W sierpniu t.r. wystąpił w kawiarni Lardellego z „Koncertem e-moll” Chopina, powtarzając go 20 IX pod dyrekcją Dołżyckiego w Teatrze m. Warszawy, gdzie 9 II 1943 zaprezentował również „Koncert f-moll” Chopina. Występy te doprowadziły do ostracyzmu towarzyskiego Ś-a; Kazimierz Wiłkomirski wspominał, że «nie poczuwał się [on] do obowiązku respektowania przyjętych przez nas zasad i metod postępowania». Jednak zdaniem Józefa Kańskiego Ś. wielokrotnie dawał świadectwa patriotyzmu, m.in. po wybuchu powstania warszawskiego 1944 r. uczestniczył we wznoszeniu barykady na Żoliborzu.

Po zakończeniu wojny Ś. w r. 1946 został nauczycielem w Szkole Muzycznej (od r. 1950 Państw. Średnia Szkoła Muzyczna) im. Chopina w Warszawie. W Filharmonii w Katowicach wystąpił w r. 1946 z prawykonaniem „II Koncertu fortepianowego” Ludomira Różyckiego. Opracował dla młodzieży 25 łatwych etiud (W. 1948). W setną rocznicę śmierci Chopina uczestniczył w październiku 1949 w zorganizowanym przez warszawski Teatr Roma cyklu „Żywe wydanie dzieł Chopina”. Z t.r. pochodzą jego nagrania utworów Chopina dla wytwórni płytowej «Muza». Pod koniec l. czterdziestych wznowił współpracę z PR, prezentując 26 sonat Beethovena. Dn. 1 X 1951, utrzymując etat w szkole średniej, został zatrudniony w Państw. Wyższej Szkole Muzycznej w Warszawie w klasie fortepianu; jego uczniem był w l. 1951—5 Kański. Od 1 I 1954 pełnił funkcję dziekana Wydz. Fortepianu i Organów. W październiku 1955 został jurorem V Konkursu Chopinowskiego. Dn. 14 XII t.r. w sali Pałacu Kultury i Nauki po raz ostatni wystąpił publicznie, z recitalem czterech sonat Beethovena. T.r. zakończył pracę w Państw. Średniej Szkole Muzycznej. Dn. 30 IX 1959 przestał pełnić funkcję dziekana Wydz. Fortepianu i Organów i przeszedł na emeryturę.

Wśród pianistów polskich Ś. wyróżniał się «perlistą» techniką gry, «pięknym tonem, doskonałym frazowaniem i wyczuciem formy» (Kański) oraz wyjątkową pamięcią. Dysponował ogromnym repertuarem, obejmującym ponad 30 koncertów fortepianowych, niemal wszystkie dzieła Chopina oraz sonaty i koncerty fortepianowe Beethovena, liczne utwory J. S. Bacha, F. Schuberta, Schumanna i Liszta, a także kompozytorów polskich, m.in. Różyckiego, Zarzyckiego, Juliusza Zarębskiego, Ignacego Paderewskiego, Zygmunta Stojowskiego i Władysława Żeleńskiego. Należał do nielicznych pianistów wykonujących „Studia nad etiudami Chopina” Leopolda Godowskiego. W opinii Zbigniewa Drzewieckiego jego pianistyka «była zawsze podporządkowana doskonałemu ładowi muzycznemu, pełna umiaru, klasycyzująca». Ś. zmarł 10 VI 1962 w Warszawie, został pochowany 14 VI na cmentarzu Powązkowskim w Alei Zasłużonych. Był odznaczony m.in. Złotym Krzyżem Zasługi (1935), Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1955) i Orderem Sztandaru Pracy II kl. (1961).

Żoną Ś-a była Aleksandra z Michałowskich (ur. 1884), córka Aleksandra Michałowskiego, nauczyciela Ś-a. Małżeństwo pozostało bezdzietne.

W r. 1971 Polskie Nagrania «Muza» wydały płytę z nagranymi w r. 1954 w wykonaniu Ś-a utworami Chopina, Beethovena, Różyckiego, Schumanna i Karola Szymanowskiego.

 

Dybowski S., Słownik pianistów polskich, W. 2003; Enc. muzycz.; Kański J., Dyskografia chopinowska, Kr. 1986 (fot. nr 26); Leksykon polskich muzyków pedagogów urodzonych po 31 grudnia 1870 roku, Kr. 2008 (jako Smidowicz); PSB (Michałowski Aleksander); Słown. muzyków pol., II; — Kwiatkowski M. J., Narodziny Polskiego Radia, W. 1972; tenże, „Tu Polskie Radio Warszawa…”, W. 1980; Nestorzy pianistyki polskiej, Red. M. Szraiber, W. 2005 II; Pellowski A., Kultura muzyczna Łodzi do roku 1918, Ł. 1994 (jako Smidowicz); — Drzewiecki Z., Wspominając dawne dni, w: Ze złotych kart pianisty ki polskiej [Album płytowy Pol. Nagrania «Muza»], W. 1971; Jasiński R., Na przełomie epok. Muzyka w Warszawie (1910—1927), W. 1979; tenże, Zmierzch starego świata. Wspomnienia 1900—1945, Kr. 2006; Wiłkomirski K., Wspomnienia, Kr. 1970; — „Gaz. Warsz.” 1914 nr z 5 XII (rec. Szopskiego); „Głos” 1918 nr z 29 X (rec. Skolimowskiego); „Kur. Poranny” 1914 nr z 5 XII (rec. Godeckiego); „Kur. Warsz.” 1935 nr 287; „Radio” 1930 nr 42; — Nekrologi i wspomnienia pośmiertne z r. 1962: „Ruch Muzycz.” nr 15 s. 6—7, 21 (Kański), „Trybuna Ludu” nr z 13 VI, „Tyg. Powsz.” nr z 24 VI, „Życie Warszawy” nr z 12 VI, 13 VI; — Arch. Uniw. Muzycz. Chopina w W.: Teczka osobowa, sygn. 90/92; — Informacje Mariana Wolskiego z Kr. na podstawie „Materiałów do genealogii Trzecieskich”.

 

Klaudia Podobińska-Kraszewska

 
 

Chmura tagów

 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.